Н- -нам -а-----е--е о- -ра---и.
Н_ з___ д_ л_ ћ_ с_ о_ в_______
Н- з-а- д- л- ћ- с- о- в-а-и-и-
-------------------------------
Не знам да ли ће се он вратити. 0 Z-v-sne reče--c---------iZ______ r_______ s_ d_ l_Z-v-s-e r-č-n-c- s- d- l--------------------------Zavisne rečenice sa da li
Не з----да -и -е-м- по-ва-и.
Н_ з___ д_ л_ ћ_ м_ п_______
Н- з-а- д- л- ћ- м- п-з-а-и-
----------------------------
Не знам да ли ће ме позвати. 0 Ne z-a--d- ------on voli.N_ z___ d_ l_ m_ o_ v____N- z-a- d- l- m- o- v-l-.-------------------------Ne znam da li me on voli.
Да ----- ----н--р--ити?
Д_ л_ ћ_ с_ о_ в_______
Д- л- ћ- с- о- в-а-и-и-
-----------------------
Да ли ће се он вратити? 0 N--znam -- ----e-o- v--i.N_ z___ d_ l_ m_ o_ v____N- z-a- d- l- m- o- v-l-.-------------------------Ne znam da li me on voli.
Да ли ће ------поз--ти?
Д_ л_ ћ_ м_ о_ п_______
Д- л- ћ- м- о- п-з-а-и-
-----------------------
Да ли ће ме он позвати? 0 N- ---- --------e se--- vr--it-.N_ z___ d_ l_ ć_ s_ o_ v_______N- z-a- d- l- c-e s- o- v-a-i-i---------------------------------Ne znam da li će se on vratiti.
Пит---с- да ------им- дру--.
П____ с_ д_ л_ о_ и__ д_____
П-т-м с- д- л- о- и-а д-у-у-
----------------------------
Питам се да ли он има другу. 0 Ne z-a--d- l--će--e--n------t-.N_ z___ d_ l_ ć_ s_ o_ v_______N- z-a- d- l- c-e s- o- v-a-i-i---------------------------------Ne znam da li će se on vratiti.
М---и--и -н--п-- на м-не?
М____ л_ о_ и___ н_ м____
М-с-и л- о- и-а- н- м-н-?
-------------------------
Мисли ли он ипак на мене? 0 Ne --am -a -i--́e m--po-v--i.N_ z___ d_ l_ ć_ m_ p_______N- z-a- d- l- c-e m- p-z-a-i------------------------------Ne znam da li će me pozvati.
И-а -и он ипа- н-к- д-уг-?
И__ л_ о_ и___ н___ д_____
И-а л- о- и-а- н-к- д-у-у-
--------------------------
Има ли он ипак неку другу? 0 Ne z--------i-c-- me --zvat-.N_ z___ d_ l_ ć_ m_ p_______N- z-a- d- l- c-e m- p-z-a-i------------------------------Ne znam da li će me pozvati.
Го-ори -и--н---а- --т--у?
Г_____ л_ о_ и___ и______
Г-в-р- л- о- и-а- и-т-н-?
-------------------------
Говори ли он ипак истину? 0 D- li-me -n---ak-v--i?D_ l_ m_ o_ i___ v____D- l- m- o- i-a- v-l-?----------------------Da li me on ipak voli?
Сум----д- ли -е-ми ---ати.
С_____ д_ л_ ћ_ м_ п______
С-м-а- д- л- ћ- м- п-с-т-.
--------------------------
Сумњам да ли ће ми писати. 0 D--l- -e -n-i-a- vo-i?D_ l_ m_ o_ i___ v____D- l- m- o- i-a- v-l-?----------------------Da li me on ipak voli?
Да-л------и--н--па- -и----?
Д_ л_ ћ_ м_ о_ и___ п______
Д- л- ћ- м- о- и-а- п-с-т-?
---------------------------
Да ли ће ми он ипак писати? 0 D- li će----o- ---ti--?D_ l_ ć_ s_ o_ v_______D- l- c-e s- o- v-a-i-i-------------------------Da li će se on vratiti?
Д- ли ће ме о- и-а- --е--т-?
Д_ л_ ћ_ м_ о_ и___ о_______
Д- л- ћ- м- о- и-а- о-е-и-и-
----------------------------
Да ли ће ме он ипак оженити? 0 D--li--́--m- -- po-v-ti?D_ l_ ć_ m_ o_ p_______D- l- c-e m- o- p-z-a-i-------------------------Da li će me on pozvati?
Ni eklernas nian gepatran lingvon estante beboj.
Tio okazas tute aŭtomate.
Ni tion ne rimarkas.
Sed nia cerbo lernante devas plenumi multon.
Kiam ni lernas ekzemple gramatikon, ĝi havas multe da laboro.
Ĝi ĉiutage aŭdas novajn aferojn.
Ĝi konstante ricevas novajn impulsojn.
Sed la cerbo ne kapablas trakti ĉiun impulson unuope.
Ĝi devas ŝpareme agi.
Ĝi tial orientiĝas laŭ la regulaĵoj.
La cerbo memorigas tion, kion ĝi ofte aŭdas.
Ĝi registras la aperoftecon de difinita afero.
El tiuj ekzemploj ĝi poste faras gramatikan regulon.
La infanoj scias ĉu frazo ĝustas aŭ malĝustas.
Sed ili ne scias la kialon de tio.
La cerbo konas la regulojn ne lerninte ilin.
La plenkreskuloj malsame lernas la lingvojn.
Ili jam konas la strukturojn de sia gepatra lingvo.
Tiuj ĉi konsistigas la bazon por la novaj gramatikaj reguloj.
Sed la plenkreskuloj bezonas kursojn por lerni.
Lernante la gramatikon, la cerbo havas fiksitan sistemon.
Tio vidiĝas ekzemple kun la substantivoj kaj la verboj.
Ili konserviĝas en malsamaj regionoj de la cerbo.
Malsamaj regionoj estas aktivaj dum sia traktiĝo.
La simplaj reguloj kaj la kompleksaj reguloj ankaŭ malsame lerniĝas.
Kaze de kompleksaj reguloj, pluraj regionoj de la cerbo samtempe laboras.
Oni ankoraŭ ne esploris kiel precize la cerbo la gramatikon lernas.
Sed oni scias ke ĝi teorie ĉiun gramatikon povas lerni…